Iesu: Na o se Talafatu?

100 jesu ua na o se talafatuO le vaitau o le toe afio mai ma le Kerisimasi o se taimi mafaufau loloto. O se taimi o manatunatuga ia Iesu ma lona liutino tagata, o se taimi o le fiafia, faʻamoemoe ma folafolaga. Ua taʻu mai e tagata i le lalolagi atoa lona fanau mai. E lagona atu le pesepesega o le Kerisimasi i le lagi. I totonu o ekalesia, o le tausamiga e faʻamanatuina i tala o le soifua mai o Iesu, pesega ma pese a aufaipese. O le taimi o le tausaga o le a manatu ai le lalolagi atoa o le a iloa le mea moni e uiga ia Iesu le Mesia.

Ae paga lea, e toʻatele e le malamalama i le uiga atoa o le vaitau o le Kerisimasi ma latou naʻo le faʻamanatuina o le tausamiga ona o le fiafiaga lagona fesoʻotaʻi ma ia. I lenei mea ua latou matua misia ai lava latou te le iloa Iesu pe latou te pipiʻi pea i le pepelo o ia ua na o se talafatu - o se faʻamatalaga na faʻaauau pea talu mai le amataga o le faʻa-Kerisiano.

I lenei vaitaimi o le tausaga e masani lava mo tusitusiga tusitala ona faʻamatala: "O Iesu o se talafatu", ma e masani lava o le faamatalaga fai mai o le Tusi Paia e le faʻatuatuaina o se molimau faʻasolopito. Ae o nei tagi ua le mafai ona amanaʻia le mea moni e faapea e toe tepa i tua i se taimi ua leva atu nai lo le tele "faʻatuatuaina" mafuaʻaga. E masani ona taʻua e le au tusi tala faasolopito, tusitusiga a le tusitala talafaasolopito o Herodotus, o ni molimau maufaatuatuaina. Peitaʻi, e naʻo le valu lava kopi o ana faʻamatalaga, o le lata mai lava na oʻo mai i le 900 - tusa o le 1.300 tausaga talu lona taimi.

E te faʻatusatusaina lenei mea ma le "faʻalumaina" Feagaiga Fou, lea na tusia i se taimi puʻupuʻu ina ua mavae le maliu ma le toetu o Iesu. O lana uluaʻi faʻamaumauga (o se vaega o le Evagelia a Ioane) na amata mai i le va o le 125 ma le 130. E ova ma le 5.800 kopi maeʻa poʻo ni vaega o le Feagaiga Fou i le gagana Eleni, tusa ma le 10.000 i le Latina ma le 9.300 i isi gagana. Ou te fia faʻailoa atu ia te oe ni upusii lauiloa se tolu e faʻamamafaina ai le moni aʻi o ata o le soifuaga o Iesu.

O le mea muamua e alu i le tusitala Iutaia o Flavius ​​​​Josephus mai le 1. Seneturi i tua: O le taimi lea na soifua ai Iesu, o se tagata poto [...]. Auā o ia o lē na ausia galuega ofoofogia ma o le aʻoaʻo o tagata uma na talia ma le olioli le upu moni. O lea na ia tosina mai ai le toatele o tagata Iutaia ma le toatele foi o Nuuese. O Ia o le Keriso. Ma e ui lava ina faasalaina o ia e Pilato i le oti i luga o le satauro ona o le uunaiga a le au sili ona lauiloa o tatou tagata, o ona soo muamua sa le faamaoni ia te ia. [...] Ma o tagata Kerisiano o loʻo taʻua i latou lava e mulimuli ia te ia o loʻo i ai pea e oʻo mai i aso nei. [Antiquitates Judaicae, Siamani: Jewish antiquities, Heinrich Clementz (transl.)].

O FF Bruce, o le na faaliliuina le uluaʻi tusitusiga Latina i le Igilisi, na ia taʻua e faapea "mo se tusitala faʻasolopito e le faʻaituʻau, o le tulaga faʻasolopito o Keriso ua faʻamaonia lava pei o le Julius Caesars."
O le upusii lona lua e toe foi i le tusitala Roma o Carius Cornelius Tacitus, o ia foi na tusia ana tusitusiga i le seneturi muamua. E tusa ai ma tuuaiga e faapea na susunuina e Nero Roma ma mulimuli ane tuuaia le au Kerisiano mo ia, na ia tusia:

O le upusii lona tolu e mai ia Gaius Suetonius Tranquillus, o le tusitala aloaia o Roma i taimi o nofoaiga a Trajan ma Hadrian. I se galuega tusia i le 125 e uiga i le olaga o le muamua sefululua Caesars, na ia tusia e uiga Claudius, o le pule mai 41 i le 54:

O tagata Iutaia, na faʻatupuina e Chrestus ma faʻaauau pea le vevesi, na ia tutuli ese mai Roma. (Sueton's Kaiserbiographien, Tiberius Claudius Drusus Caesar, 25.4; faaliliu e Adolf Stahr; maitau le sipelaga "Chrestus" mo Keriso.)

O le faamatalaga a Suetonius e faatatau i le faalauteleina o le faa-Kerisiano i Roma a o lei 54, na o le lua sefulu tausaga talu ona maliu Iesu. O le tagata poto i Peretania o le Feagaiga Fou I. Howard Marshall na oʻo i le faaiuga i lana iloiloga o lenei ma isi mau faasino: "E le mafai ona faamatala le tulaʻi mai o le ekalesia Kerisiano poʻo tusitusiga paia o le talalelei ma le tafe mai o tu ma aga i tua atu o latou e aunoa ma le tutusa taimi faʻailoa mai na soifua moni lava le na faʻavaeina le Faakerisiano. "

E ui ina fesiligia e isi tagata atamamai le moni o uluaʻi upusii e lua ma o nisi foi ua manatu o ia o ni kopi pepelo e lima kerisiano, o nei faʻamatalaga e faʻavae i luga o eleele mautu. I lenei mataupu ua ou fiafia lava e faʻalogo i se faamatalaga a le tusi tala o Michael Grant i lana tusi Jesus: An Historian's Review of the Evagelia: O loʻo iai i totonu tala faʻasolopito - e tatau ona tatou faia - e le mafai ona tatou faʻafitia le iai o Iesu e sili atu nai lo le faʻafitia o le tele o tagata faʻapaupau o latou moni na avea ma faʻatusa o aso nei tala faʻasolopito na le fesiligia lava. "

E ui lava o tagata masalosalo e vave ona teena le mea latou te le mananao e talitonu i ai, e i ai tuusaunoaga. O le alii poto i mataupu tau Atua, o John Shelby Spong, na lauiloa o le le talitonu ma le agalelei, na tusia ia Iesu mo tagata e le o ni lotu: O le tamaloa o Iesu e le o se talafatu, ae ose tala faʻasolopito mai ia te ia le malosi tele - o se malosiaga o loʻo manaʻomia pea se faʻamatalaga talafeagai.
I le avea ai ma se le talitonu i le Atua, na manatu ai CS Lewis, o tala a Iesu i le Feagaiga Fou, ua na o ni talatuu. Ae ina ua maeʻa ona faitauina e ia lava ma faʻatusatusaina ia tala ma talatuʻu tuai ma fagogo ua ia iloa, na ia mautinoa lava o nei mau e leai se mea e tutusa ai ma na. Ae ui i lea, o latou foliga ma foliga faʻatulagaina foliga o faʻamanatuina o tusitusiga e atagia ai le olaga i aso taʻitasi o se tagata moni. Ina ua maeʻa ona iloaina lenei, o se talitonuga papupuni na pa'ū. Talu mai lena taimi, ua le toe iai se faʻafitauli a Lui i lona talitonu i le moni o le talaʻaga o Iesu.

Tele finau masalosalo finau e faapea o se atheist Albert Einstein le talitonu ia Iesu. E ui lava na te leʻi talitonu i se "Atua totino", na ia faʻaeteete ia aua neʻi folafolaina se taua ia i latou na faia lea mea; aua: "O sea talitonuga e foliga mai ia aʻu e sili atu ona lelei nai lo le leai o soʻo se manatu transendental." Max Jammer, Einstein and Religion: Physics and Theology; Siamani: Einstein ma lotu: physics ma theology) O Einstein, o le na tupu aʻe o se tagata Iutaia, na taʻutino mai sa ia "fiafia tele i le faʻatusa o le Nasareta". Ina ua fesiligia e se tasi o le aufaʻatalanoa pe na ia iloaina le i ai o Iesu i le talaʻaga, na ia tali atu: "E aunoa ma le fesiligia. E leai se tasi e mafai ona faitauina Evagelia e aunoa ma le lagonaina o le iai moni o Iesu. O ona uiga faʻaalia i upu uma. E leai se talafatu e maua i se olaga faapena. O le a le eseʻesega, mo se faʻataʻitaʻiga, o le lagona na matou maua mai se tala e se toa lauiloa anamua pei o Theseus. O i latou nei ma isi toa o lenei faiga e leai se malosi aʻiaʻi o Iesu. ”(George Sylvester Viereck, The Saturday Evening Post, Oketopa 26, 1929, What Life Means to Einstein: An Interview)

E mafai ona ou faaauau, ae e pei ona saʻo ona mātauina e le tagata aʻoga Katoliko Roma o Raymond Brown, o le taulaʻi atu i le fesili pe o se talafatu Iesu ua māfua ai ona galo i le toʻatele le uiga moni o le tala lelei. I le The Birth of the Messiah, na taʻua ai e Brown e masani ona talanoa atu iā te ia i le Kerisimasi e i latou e mananaʻo e tusi se tala i le talafaasolopito o le fanau mai o Iesu. “Ona itiiti lea o se manuia, sa ou taumafai ai e faatalitonu i latou ina ia mafai ona latou malamalama atili i tala o le soifua mai o Iesu e ala i le taulai atu i la latou savali, nai lo se fesili e mamao ese mai le taulaiga a le au faievagelia .
Afai tatou te taulai atu i le faasalalauina o le tala o le Kerisimasi, le soifua mai o Iesu Keriso, nai lo le taumafai e faatalitonu tagata o Iesu e le o se tala fatu, oi tatou o se faamaoniga ola o le moni o Iesu. O lena faamaoniga ola o le olaga lea o loo i ai nei i totonu ia i tatou ma lo tatou nuu. O le faamoemoega autū o le Tusi Paia e lē o le faamaonia o le saʻo o le talafaasolopito o le liutino tagata o Iesu, ae ia faailoa atu i isi le māfuaaga na afio mai ai o ia ma le uiga o lona afio mai iā i tatou. E faaaoga e le Agaga Paia le Tusi Paia e aumaia ai i tatou i le fesootaiga moni ma le Alii ua liutino tagata ma ua toetu o le na te aumaia i tatou ia te ia ina ia tatou talitonu ia te ia ma vivii atu i le Tama e ala ia te ia. Na afio mai Iesu i le lalolagi o se faamaoniga o le alofa o le Atua mo i tatou uma taitoatasi (1 Ioane 4,10). O nisi nei o mafuaaga mo lona afio mai:

  • Ia saili ma faasaoina le mea ua leiloa (Luka 19,10).
  • Ina ia faaolaina tagata agasala ma valaau atu ia i latou ia salamo (1 Timoteo 1,15; Mareko 2,17).
  • Ina ia tuuina atu lona ola mo le togiolaina o tagata (Mataio 20,28).
  • Ina ia molimau atu i le upumoni (Ioane 18,37).
  • Ina ia faia le finagalo o le Tama ma taitai atu ai le toatele o fanau i le mamalu (Ioane 5,30; Eperu 2,10).
  • Ia avea ma malamalama o le lalolagi, o le ala, o le upu moni ma le ola (Ioane 8,12; 14,6).
  • Ina ia folafola atu le tala lelei o le malo o le Atua (Luka 4,43).
  • Ina ia faataunuuina le tulafono (Mata 5,17).
  • Auā na auina mai o ia e le Tamā: “Aua ua faapea lava ona alofa mai o le Atua i le lalolagi, ua ia au mai ai lona Atalii e toatasi, ina ia le fano se tasi e faatuatua ia te ia, a ia maua e ia le ola e faavavau. Auā e le‘i ‘auina mai e le Atua lona Alo i le lalolagi e fa‘amasino i le lalolagi, a ‘ia fa‘aolaina le lalolagi ‘iā te ia. O lē e fa‘atuatua ‘iā te ia e lē fa‘asalaina; a o lē lē talitonu ua uma ona faamasinoina, auā e lē talitonu o ia i le suafa o le Alo e toʻatasi o le Atua.” (Ioane. 3,16-18th).

Lenei masina tatou faʻamanatuina le mea moni na afio mai le Atua i lo tatou lalolagi e ala ia Iesu. E lelei le faʻamanatu ia i tatou lava e le o tagata uma iloa lenei mea moni ma ua valaʻauina i tatou e faʻasoa atu i isi. Sili atu nai lo na o se ata i aso nei tala faasolopito, o Iesu o le Alo o le Atua na afio mai e faalelei uma ma le Tama i le Agaga Paia.

Ua avea ai lenei taimi ma taimi o le fiafia, faʻamoemoe, ma folafolaga.

Iosefa Tkach
Peresetene GRACE COMMUNION INTERNATIONAL


pdfIesu: Na o se Talafatu?